sobota, 9 stycznia 2010

Historia zduństwa w Polsce

Kominki spalały dużo opału, większość wytworzonego w nich ciepła wylatywała przez komin. Ogień "zamknięto" i powstały piece kaflowe.
W XIV wieku trafiły do polski z Niemiec, najstarsze egzemplarze na planie koła lub owalu wykonane z kafli garnkowych pochodzą z końca tego stulecia. Budowane były w formie rzędów o coraz mniejszych obwodach. Na początku na piec mogli sobie pozwolić tylko najbogatsi rycerstwo i kler. Wiek XV zaowocował piecami o przekroju prostokątnym z kafli o bogatym wielokolorowym zdobieniu z paleniskami ulokowanymi w sąsiednim pomieszczeniu. Od połowy XV wieku po początku XVI pojawiały się także kafle jednobarwne w odcieniach zieleni, brązowe i pomarańczowe. W XVI wieku zakłady produkcji kafli i budowy pieców istniały już w małych miastach. W Krakowie pojawiły się kafle renesansowe kafle o urozmaiconych barwach. Piece na Wawelu były dwukondygnacyjne z prostopadłościenną skrzynią dolną i nadstawą w kształcie zbliżonym do walca z kaflami na których uwiecznione zostały popiersia osób najprawdopodobniej związanych z dworem. Funkcjonowały też tam skromniejsze eksponaty z kafli zielonych i murowane z cegieł. Komnaty królowej Bony ogrzewały piece z kaflami złoconymi.
Na uwagę zasługuje piec z gdańskiego Dworu Artusa Zbudowany na planie kwadratu, wysoki na 12 metrów, z 230 kafli z popiersiami w arkadach.


http://www.fotosik.plpokaz_obrazek8f774002837b51b9.html

U schyłku XVI wieku obie skrzynie mają kształt prostopadłościanu w niektórych przypadkach spotkać można nadstawy wieloboczne. Drugie ćwierćwiecze XVII wieku Przynosi piece o podstawie prostopadłościennej i nadstawie na planie kwadratu. Ówczesne kafle są skromnie zdobione, pojawia się nowość w kaflach gdańskich ornamenty zdobnicze poszczególnych kafli tworzą całość po zestawieniu pieca. Wzory te przedstawiają bukiety kwiatów zajmujące cały lub część pieca.
W okresie baroku pod połowy XVII wieku do około 1720 roku, przychodzi moda na piece kilkukondygnacyjne z jednolitymi polami ornamentowymi. Pojawiają się kafle wielkogabarytowe tworzące całe segmenty piecowe. Pojawia się moda wzorowana na holenderskiej ceramice dekorowania białych kafli płaskich niebieskimi wzorami.
W okresie późnego baroku od około 1720 roku do połowy XVIII wieku zgodnie z duchem epoki pojawiają się liczne profilowania i silnie wysunięte gzymsy pojawiały się także bardzo ozdobne zwieńczenia. Charakterystyczne dla epoki są piece gdańskie, elbląskie i toruńskie, czyli wnękowe. Były one wykonywane na rzucie kwadratu lub prostokąta dwu a czasami trzykondygnacyjne. W środkowej lub górnej części pieca, w przypadku gdańskim był to prześwit w przypadku elbląskim półokrągła wnęka.
Klasycyzm od końca XVIII wieku do lat trzydziestych XIX wieku to piece dwuskrzyniowe z podstawą prostopadłościenną i nadstawą półkolistą na drewnianych wysokich nóżkach.


http://mypielgrzymi.com200905

Spotkać też można było obie skrzynie w kształcie walca, piramidy, obelisku zdobione elementami nawiązującymi do antyku.
Pod koniec XVIII wieku jest przełomem w konstrukcji pieców ponieważ pojawił się węgiel którego wysoka temperatura spalania wymagała wydłużenia obiegu spalin ale o tym w kolejnych postach.

Bibliografia:
1. M. Dąbrowska, kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII w. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987
2. J. Samek, Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1984
3. Kwartalnik Świat Kominków 4(22)2009
4. Opracowanie własne

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz